Liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh là một tình trạng tổn thương các dây thần kinh thuộc đám rối thần kinh cánh tay. Nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, tổn thương này có thể khiến trẻ liệt vĩnh viễn hoặc biến dạng tay. Vậy, nguyên nhân gây liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh là gì? Có những mức độ tổn thương nào? Mời bạn cũng theo dõi các chia sẻ từ ThS.BS.CKII Đặng Khải Minh – Bác sĩ đầu tiên phẫu thuật liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh dưới sự hướng dẫn của GS. Alain Gilbert và GS.Raimondi (năm 2010).
Vì sao trẻ bị liệt đám rối thần kinh cánh tay sau sinh?
Tổn thương đám rối thần kinh cánh tay được mô tả lần đầu tiên vào năm 1768 và là tổn thương trong thời kỳ sinh sản gặp nhiều thứ 2, sau gãy xương đòn. Tỉ lệ 0,5-2,6/1000 trẻ được sinh ra.
Nguyên nhân liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ
Tổn thương đám rối thần kinh cánh tay được cho là do kéo giãn quá mức đầu thai nhi trong quá trình đỡ sinh do kẹt vai lúc sinh đường âm đạo. Tuy nhiên, một số trường hợp cũng có thể do kết quả của các thích nghi không tốt trong tử cung hoặc liệt đám rối do khối u.
Các yếu tố nguy cơ
Có thể chia yếu tố nguy cơ liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ thành các nhóm:
- Trẻ sơ sinh: cân nặng trước sinh lớn (>4kg) & tư thế thai nhi
- Sản phụ: sinh con lần đầu, mắc các bệnh lí tiểu đường, béo phì hoặc tăng cân quá mức…
- Và các yếu tố liên quan đến chuyển dạ khó
(Nguồn: medicallaw)
Phân loại các mức độ tổn thương đám rối thần kinh cánh tay
Hầu hết các trường hợp tổn thương đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ đều được phát hiện trong tháng đầu tiên sau sinh. Các triệu chứng bao gồm giảm hoặc mất chức năng vận động từ cánh tay đến bàn tay. Một số trường hợp nhẹ có thể tự phục hồi từ 3 tháng tuổi và phục hồi hoàn toàn sau 1 năm. Các trường hợp nặng thì cần can thiệp phẫu thuật sớm, tốt nhất trong giai đoạn từ 3 tháng đến 9 tháng tuổi.
Khi phát hiện trẻ có bị liệt tay sau sinh, ba mẹ cần cho trẻ thăm khám chuyên khoa sớm để đánh giá chính xác mức độ tổn thương và chỉ định điều trị phù hợp. Hiện nay, phân loạt liệt đám rối thần kinh cánh tay theo bảng Narakas được sử dụng nhiều nhất. Có 4 nhóm liệt tay sau sinh được phân loại cụ thể dựa trên số rễ thần kinh bị tổn thương và mất chức năng vận động tương ứng.
Phân loại liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh theo bảng Narakas
| Phân loại Narakas | Rễ thần kinh bị tổn thương | Chức năng tương ứng |
|---|---|---|
| Nhóm 1 | C5,C6 | Mất dạng vai, xoay ngoài, gấp khuỷu, ngửa cẳng tay |
| Nhóm 2 | C5,C6,C7 | Như trên, kèm theo thiếu duỗi cổ tay |
| Nhóm 3 | C5,C6,C7,C8,N1 | Liệt hoàn toàn |
| Nhóm 4 | C5,C6,C7,C8,N1 | Liệt hoàn toàn kèm theo hội chứng Horner. |
Xem thêm: Ca lâm sàng liệt hoàn toàn đám rối thần kinh cánh tay (phải) kèm hội chứng Horner
Ảnh hưởng của tổn thương đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ?
Liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh gây những ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động tay và tâm lý của trẻ. Nếu không được thăm khám sớm và điều trị kịp thời, trẻ có thể mất chức năng đáng kể trong việc sử dụng tay liệt và khiếm khuyết trong các hoạt động dùng tay. Nặng nề hơn, tổn thương này còn có thể để lại nhiều di chứng nghiêm trọng cho trẻ như cứng khớp, teo chi, trật khớp, khuỷu tay hoặc lệch đốt sống.
Chính vì vậy, việc thăm khám chuyên khoa sớm và điều trị kịp thời là quan trọng nhất đối với trẻ bị liệt đám rối thần kinh cánh tay sau sinh.
Bác sĩ Đặng Khải Minh – Hành trình 15 năm phẫu thuật Liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh
Năm 2010, dưới sự hướng dẫn của GS.Alain Gilbert và GS.Raimondi, BS.Đặng Khải Minh và ekip bệnh viện Nhi Đồng 1 đã tiến hành ca phẫu thuật liệt đám rối thần kinh cánh tay ở trẻ sơ sinh đầu tiên tại Việt Nam. Đến nay, rất nhiều trẻ liệt tay sau sinh đã được phẫu thuật và phục hồi hoàn toàn.
THS.BS.CKII Đặng Khải Minh có hơn 19 năm công tác tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 – chuyên khoa Chấn Thương Chỉnh Hình. Bác sĩ tu nghiệp chuyên ngành Chấn Thương Chỉnh Hình Nhi & Bàn tay tại Pháp và tham gia vào nhiều nghiên cứu liên quan đến Tổn thương đám rối thần kinh ở trẻ sơ sinh cho đến nay. Phụ huynh cho trẻ thăm khám chuyên khoa trực tiếp với BS.Đặng Khải Minh để được đánh giá chính xác tình trạng và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất.
Liệt đám rối thần kinh cánh tay sau sinh là một dạng tổn thương phức tạp và có thể để lại nhiều di chứng nếu không điều trị đúng cách. Chính vì vậy, ba mẹ đừng bỏ qua các dấu hiệu bất thường vận động tay của các con trong giai đoạn đầu đời. Hãy cho trẻ thăm khám sớm nếu nghi ngờ bệnh lý hoặc các dị tật bẩm sinh nhé!